Nhiều người, vì những lý do khác nhau như hạn chế về uy tín tín dụng, khó khăn về pháp lý, hoặc hoàn cảnh cá nhân lúc mua đất, đã chọn cách nhờ người thân đứng tên quyền sử dụng đất thay cho mình. Tuy nhiên, cách làm này tiềm ẩn nhiều rủi ro, dễ phát sinh tranh chấp pháp lý về sau, đặc biệt khi người đứng tên qua đời mà không để lại di chúc.
Trường hợp của bạn đọc Thanh Nhàn là một ví dụ điển hình.
Năm 2005, chị Nhàn bỏ tiền mua một lô đất rộng 500m² tại Nhơn Trạch (Đồng Nai), nhưng vì lý do cá nhân, chị nhờ cha mẹ ruột đứng tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đến nay, cả cha và mẹ đều đã mất mà không để lại di chúc.
Khi chị Nhàn làm thủ tục để sang tên mảnh đất về mình, anh cả trong gia đình phản đối. Anh cho rằng lô đất này mang tên cha mẹ nên phải được coi là tài sản chung của cha mẹ để lại, cần chia đều cho các đồng thừa kế theo quy định của pháp luật. Trong khi đó, chị Nhàn khẳng định chính mình là người bỏ tiền ra mua đất, và các anh chị em còn lại (8 người) đều xác nhận điều này, đồng ý làm chứng trước tòa, chỉ duy nhất anh cả không đồng thuận.
Trả lời:
Về vấn đề này, Luật sư Phạm Thanh Hữu (Đoàn Luật sư TP.HCM) tư vấn như sau:
Căn cứ khoản 1 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, trong trường hợp cha mẹ bạn qua đời mà không để lại di chúc, thì toàn bộ di sản thừa kế của cha mẹ (trong đó có lô đất đứng tên) sẽ được chia đều cho hàng thừa kế thứ nhất. Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: các con của cha mẹ, cha mẹ của người đã mất (nếu còn sống).
Như vậy, mặc dù bạn là người bỏ tiền ra mua lô đất, nhưng nếu không có chứng cứ thuyết phục chứng minh, thì lô đất này sẽ được coi là di sản của cha mẹ bạn để lại, và sẽ chia đều cho tất cả những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất theo quy định.
Để giải quyết ổn thỏa, trước tiên bạn nên trao đổi lại với các anh chị (bao gồm cả anh cả) và thuyết phục họ lập văn bản từ chối nhận phần quyền của mình đối với lô đất, chuyển toàn bộ quyền sở hữu cho bạn. Cách này sẽ hạn chế tối đa tranh chấp, tiết kiệm thời gian và chi phí.
Trường hợp anh cả kiên quyết không đồng ý, bạn sẽ cần thu thập đầy đủ chứng cứ chứng minh lô đất do bạn bỏ tiền mua (chẳng hạn: tin nhắn, chứng từ thanh toán, thỏa thuận miệng có nhân chứng, hồ sơ giao dịch…), đồng thời nhờ các anh chị khác làm nhân chứng. Sau đó, bạn có thể nộp đơn yêu cầu Tòa án giải quyết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định pháp luật.
